Nghi thức lễ thành hôn là một trong những phần thiêng liêng nhất trong ngày cưới, thể hiện sự tôn kính với tổ tiên và sự kết nối giữa hai gia đình. Tại Thời Trang Cưới, chúng mình sẽ cùng bạn khám phá toàn bộ các nghi lễ trọng đại này – từ truyền thống đến hiện đại – để buổi lễ cưới trở nên trọn vẹn, ý nghĩa và không sai sót.
Giới thiệu về nghi thức thành hôn trong văn hóa Việt
Trong đời sống hôn nhân truyền thống, nghi thức thành hôn không chỉ là một buổi lễ trang trọng mà còn là một nghi lễ thiêng liêng đánh dấu thời khắc đôi uyên ương chính thức nên nghĩa vợ chồng. Vậy lễ thành hôn là gì? Đây là giai đoạn trọng tâm trong chuỗi nghi lễ cưới hỏi của người Việt, thường diễn ra vào ngày chính lễ, sau khi nhà trai rước dâu về tổ chức lễ tại gia hoặc tại nơi đã định.
Lễ thành hôn nghĩa là gì? Theo truyền thống, đây là nghi lễ tượng trưng cho sự công nhận chính thức của hai gia đình đối với cuộc hôn nhân, thể hiện sự tôn trọng tổ tiên và lời cam kết trước cộng đồng. Về mặt hình thức, lễ thành hôn là lễ gì, bao gồm hoạt động gì? Nó bao gồm lễ gia tiên, phát biểu hai họ, trao nhẫn cưới, rót rượu giao bôi và ra mắt họ hàng, khách mời.
Trong bối cảnh hội nhập, không ít người thắc mắc lễ thành hôn tiếng Anh là gì – thuật ngữ tương đương phổ biến là wedding ceremony, hoặc marriage celebration, nhưng cần lưu ý rằng các yếu tố nghi lễ văn hóa Việt vẫn mang đặc trưng riêng, không hoàn toàn tương đồng với phương Tây. Từ đó có thể thấy, nghi thức lễ thành hôn là sự kết tinh của nhiều yếu tố: phong tục tập quán, tín ngưỡng và giá trị gia đình.
Tuần tự 5 nghi thức lễ thành hôn truyền thống của người Việt
Trong văn hóa người Việt, nghi thức lễ thành hôn là một phần nằm trong chuỗi 5 nghi lễ truyền thống là lễ dạm ngõ, lễ ăn hỏi, lễ rước dâu, lễ thành hôn và lễ lại mặt.
Lễ dạm ngõ
Lễ dạm ngõ là nghi thức lễ thành hôn đầu tiên trong chuỗi cưới hỏi, mang ý nghĩa như lời chào chính thức và đặt nền móng cho quan hệ thông gia giữa hai bên gia đình. Dù có thể đơn giản, nhưng đây vẫn là nghi thức không thể thiếu, nhất là trong các gia đình truyền thống.
Trong lễ dạm ngõ, nhà trai sẽ chọn ngày lành để đến nhà gái cùng vài lễ vật tượng trưng như trầu cau, bánh ngọt, chè hoặc rượu, nhằm ngỏ lời xin phép cho đôi trẻ chính thức tìm hiểu nghiêm túc. Số lượng người tham dự không nhiều, thường là cha mẹ và đại diện thân thiết của hai bên.
Không gian buổi lễ thường ấm cúng, thân tình và trang trọng. Nhà gái sẽ tiếp đón, trò chuyện và cùng nhà trai bàn sơ bộ về chuyện cưới hỏi – như ngày giờ tổ chức lễ ăn hỏi, đám cưới, sính lễ, phong tục địa phương… Sau khi lễ dạm ngõ kết thúc, đôi bên xem như đã có lời hứa danh dự. Và cặp đôi sẽ bắt đầu giai đoạn chuẩn bị bước vào hôn nhân.
Lễ ăn hỏi
Sau lễ dạm ngõ, tiếp theo là lễ ăn hỏi – nghi thức đánh dấu sự chính thức trong mối quan hệ hôn nhân giữa hai bên. Đây là một phần quan trọng trong nghi thức lễ thành hôn truyền thống của người Việt, mang ý nghĩa xác lập hôn ước và thể hiện sự tôn trọng, thành ý từ nhà trai đối với nhà gái.
Vào ngày được chọn trước (thường là ngày đẹp do hai bên thống nhất), nhà trai sẽ mang theo sính lễ – thường là 5, 7 hoặc 9 tráp lễ (số lẻ biểu trưng cho sự phát triển) gồm trầu cau, rượu, chè, bánh phu thê, hoa quả, trang sức… Những tráp này được chuẩn bị chỉn chu, được đội ngũ nam thanh niên bê sang nhà gái trong không khí trang trọng, vui vẻ.
Tại nhà gái, hai bên gia đình sẽ trao đổi lễ vật, đại diện nhà trai ngỏ lời xin cưới, còn nhà gái nhận lễ và đáp lại bằng mâm “lại quả”, thể hiện sự đồng thuận. Sau đó là phần giới thiệu hai họ, trình bày kế hoạch cưới hỏi sắp tới (ngày cưới, lễ rước dâu, tổ chức tiệc…).
Nhiều người thường thắc mắc: lễ thành hôn là nhà trai hay gái tổ chức? Thực tế, nghi thức lễ thành hôn diễn ra ở cả hai bên, nhưng thường nhà trai chủ trì phần lễ chính như rước dâu, lễ gia tiên, lễ ra mắt họ hàng. Trong khi đó, nhà gái là nơi tiếp đón, cùng phối hợp tổ chức và thực hiện nghi lễ theo phong tục từng vùng miền.
Lễ rước dâu
Trong toàn bộ nghi thức lễ thành hôn, lễ rước dâu thường được tổ chức vào buổi sáng sớm ngày cưới, theo giờ hoàng đạo đã chọn từ trước. Lễ rước dâu còn mang ý nghĩa sâu sắc về mặt tinh thần: thể hiện lòng biết ơn của cô dâu với cha mẹ ruột, đồng thời đánh dấu sự hòa hợp giữa hai bên gia đình. Đây cũng là lúc người phụ nữ chính thức rời vòng tay bố mẹ để bắt đầu xây dựng tổ ấm mới.
Đoàn nhà trai sẽ mang đầy đủ lễ vật, tráp lễ và đến đúng giờ tại nhà gái. Dẫn đầu đoàn thường là trưởng họ, theo sau là cha mẹ chú rể, họ hàng và đội hình bê tráp. MC hoặc đại diện nhà trai sẽ phát biểu xin phép được đón cô dâu về làm lễ, và được nhà gái đáp lễ bằng lời chấp thuận. Sau đó, cô dâu xuất hiện cùng người thân, chính thức chào từ biệt gia đình và theo chồng về nhà mới.
Trên đường rước dâu, thường sẽ có nghi thức “giải tráp” (trả lễ) và thỉnh thoảng một vài trò chơi vui nhộn trước khi cô dâu bước chân vào cổng nhà trai. Tại đây, nghi thức lễ cưới ở nhà trai được diễn ra long trọng: dâng hương tổ tiên, ra mắt hai họ, trao nhẫn cưới, cắt bánh, rót rượu giao bôi…
>>> Có thể bạn quan tâm: Tìm hiểu về phong tục rước dâu đi lẻ về chẵn là gì?
Nghi thức lễ thành hôn
Lễ thành hôn hay tân hôn thường diễn ra ngay sau lễ rước dâu và tại nơi được tổ chức chính thức – thường là nhà trai, nhà gái (nếu tổ chức tại gia), hoặc trung tâm tiệc cưới. Lễ tân hôn hay thành hôn chính là thời điểm cô dâu chú rể chính thức được công nhận là vợ chồng trước sự chứng kiến của hai bên gia đình, bạn bè và toàn thể quan khách.
Mở đầu buổi lễ tân hôn hay lễ thành hôn, đại diện hai họ (trưởng họ/phụ huynh) sẽ có lời phát biểu chúc phúc và giới thiệu con cái chính thức kết tóc se duyên. Sau đó, MC điều phối các nghi thức lễ thành hôn biểu tượng cho hôn nhân bền vững, bao gồm:
- Trao nhẫn cưới – Biểu tượng cho sự gắn bó và cam kết dài lâu
- Cắt bánh cưới – Tượng trưng cho việc chia sẻ ngọt bùi trong đời sống vợ chồng
- Rót rượu giao bôi – Đại diện cho sự hòa quyện, đồng lòng và gắn kết tâm hồn
Một vấn đề thường gây nhầm lẫn là lễ thành hôn là nhà trai hay gái tổ chức? Về truyền thống, nhà trai thường là bên chủ trì tổ chức chính. Vì đây là nơi cô dâu được rước về làm lễ gia tiên và ra mắt họ hàng.
>>> Tham khảo thêm: 2 Mẫu Kịch bản lễ thành hôn tại nhà trai chi tiết và trang trọng
Lễ lại mặt
Lễ lại mặt thường được tổ chức vào ngày thứ ba hoặc ngày thứ bảy sau lễ cưới, tùy theo phong tục từng vùng và điều kiện thời gian. Trong ngày này, vợ chồng trẻ sẽ cùng nhau trở về nhà gái để thăm hỏi, cảm ơn cha mẹ và người thân bên ngoại vì đã tổ chức hôn lễ chu đáo. Đồng thời, đây cũng là dịp để nhà gái nhìn thấy con rể sau khi về làm rể, củng cố mối quan hệ thân tình giữa hai bên gia đình.
Lễ vật cho lễ lại mặt thường đơn giản hơn các nghi thức lễ thành hôn trước, có thể là mâm trái cây, bánh ngọt, trà rượu và đôi khi có thêm phong bì cảm ơn tượng trưng. Quan trọng hơn tất cả là tấm lòng và sự hiện diện của cặp đôi, thể hiện sự kính trọng và hiếu nghĩa với cha mẹ hai bên, đồng thời giữ gìn tình cảm thân thiết giữa thông gia.
Trong thời hiện đại, lễ lại mặt có thể được tổ chức linh hoạt hơn, gộp với những dịp cuối tuần, lễ tết hoặc chuyến thăm đầu tiên sau đám cưới. Tuy nhiên, dù tổ chức theo cách nào, nghi thức này vẫn mang một giá trị văn hóa sâu sắc và nên được duy trì để nghi thức lễ thành hôn trở nên trọn vẹn, đúng nghĩa từ đầu đến cuối.
Nghi thức lễ thành hôn trong các tôn giáo phổ biến
Mỗi tôn giáo lại có những quy định, trình tự và nghi lễ cưới hỏi riêng, phản ánh hệ giá trị và tín ngưỡng đặc thù của cộng đồng tín hữu.
Nghi thức lễ thành hôn Công giáo
Trong Công giáo, hôn nhân được xem là một bí tích thiêng liêng, được gọi là bí tích hôn phối. Trước khi tổ chức đám cưới ngoài đời thường, cặp đôi Công giáo cần thực hiện nghi thức cưới tại nhà thờ với sự chứng giám của Thiên Chúa, linh mục và cộng đoàn giáo dân.
Nghi thức lễ thành hôn Công giáo bao gồm: rước lễ, tuyên hứa sống trung thành trọn đời, trao nhẫn cưới và nhận phép lành từ linh mục. Không gian lễ thường được tổ chức trong nhà thờ với nhạc thánh ca và không khí trang nghiêm. Cô dâu chú rể phải trải qua lớp giáo lý hôn nhân trước khi được cử hành bí tích.
Nghi thức lễ thành hôn Phật giáo
Trong Phật giáo, hôn nhân không phải là một nghi lễ bắt buộc, nhưng khi tổ chức cưới hỏi, các tín đồ thường mong muốn có lễ Hằng Thuận. Lễ Hằng Thuận thường được tổ chức tại chùa, nơi cô dâu chú rể lắng nghe lời giảng đạo từ sư thầy, phát nguyện sống với nhau theo tinh thần từ bi – hỷ xả – thủy chung.
Các nghi thức lễ thành hôn bao gồm: tụng kinh, dâng hương, đảnh lễ Tam Bảo, và lễ cúng dường. Đây là cách giúp cặp đôi bắt đầu cuộc sống hôn nhân trong sự tỉnh thức và hướng thiện.
Nghi thức lễ thành hôn đạo Cao Đài và Hòa Hảo
Với đạo Cao Đài, hôn nhân cũng được xem là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh. Nghi thức lễ thành hôn thường được tổ chức tại Thánh Thất, nơi có sự chứng minh của chức sắc đạo. Cô dâu chú rể mặc lễ phục đạo giáo, dâng lễ vật, vái lạy và tuyên thệ sống chung thủy.
Trong khi đó, người theo Phật giáo Hòa Hảo tổ chức lễ cưới khá giản dị, thiên về sự mộc mạc và thuần khiết. Các nghi lễ không cầu kỳ, không mâm cao cỗ đầy, nhưng nhấn mạnh tinh thần đạo nghĩa, hiếu thảo và sự hòa thuận trong gia đình.
Dù tổ chức theo phong cách truyền thống hay hiện đại, việc chuẩn bị đầy đủ nghi thức lễ thành hôn sẽ giúp ngày vui của bạn diễn ra suôn sẻ và đáng nhớ hơn bao giờ hết. Đừng quên theo dõi Thời Trang Cưới để cập nhật thêm nhiều kiến thức, gợi ý hữu ích và cảm hứng cưới hỏi mới nhất bạn nhé!
